Mentol sakız, nane, takviyeler, tıbbı malzemeler, kokular gibi birçok üründe karşımıza çıkan organik bir bileşiktir. Bu içeriğimizde mentol nedir, nasıl elde edilir, kullanım alanlar nelerdir ve ne işe yarar sorularını cevaplayacağız.
Mentol Ne İşe Yarar?
Ferahlık verici etkisi nedeniyle kullanılan mentol, nane bitkisinin yapraklarından elde edilir. C10H20O olarak adlandırılan bileşik yapısına sahip olan mentol her ne kadar yağ olarak algılansa da oda sıcaklığında katı halde bulunan bir kristaldir.
Mentol antik çağlardan beri bilinmekte ve birçok farklı alanda kullanılmaktadır. Şekerden sakıza, peçetelerden, aromasının kullanıldığı içeceklere kadar farklı kullanım alanları bulunur. Kısmen tedavi edici özelliğe sahip olan mentol; hafif boğaz ağrıları ve ağızda olan tahrişler için yardımcı tedavi olarak kullanılmaktadır.
Hem alternatif tıpta hem de medikal ve klinik tedavilerde kullanılan mentol iyileştirici etkileri ile bilinmektedir. Solunum yollarında oluşan rahatsızlıklar nedeniyle oluşan rahatsızlıklar, kas ağrıları ve eklem ağrılarında mentollü kremler etkileri ile öne çıkmaktadır.
Mentol Nasıl Elde Edilir?
Mentol, yabani nane ve nane yapraklarından elde edilir. Nane bitkisinden elde edilen yağ, buhar damıtma yöntemi ile ayrıştırılarak mentol elde edilmektedir.
Buhar ayrıştırma ile elde edilen mentol büyük kalıplara dökülür ve dondurulur. İçinde mentol olan kalıplar 20 gün donmuş olarak bekledikten sonra kırılır ve mentol kristalleri elde edilir.
Bununla birlikte laboratuvar ortamında da elde edilebilen bir bileşiktir. Mentolün elde edilme sürecinin ana hatları şu şekildedir;
- Mentol, nane bitkisinin özellikle Mentha piperita ve Mentha arvensis gibi türlerinden elde edilir. Bu bitkiler genellikle özel tarım alanlarında yetiştirilir.
- Nane bitkisi genellikle yaz aylarında hasat edilir. Mentol, özellikle bitkinin yapraklarında ve gövdelerinde bulunan bezlerde üretilir.
- Mentol yağı, nane bitkisinin buhar damıtma yöntemiyle işlenmesiyle elde edilir. Bu işlem, bitkinin buharla ısıtılması ve ardından bu buharın soğutularak yoğunlaştırılması esasına dayanır. Buhar damıtma, mentolün bitkinin uçucu yağlarından ayrılmasını sağlar.
- Elde edilen bu yağ, bir soğutma sürecine tabi tutulur. Mentol, bu soğutma işlemi sırasında kristalleşir ve katı bir form alır. Bu kristaller daha sonra filtrelenir veya ayrıştırılır.
- Elde edilen katı mentol daha sonra rafine edilir. Rafinaj işlemi, mentolün saflığını artırmak ve istenmeyen bileşenleri uzaklaştırmak için yapılır.
- Rafine edilmiş mentol, genellikle likit veya kristal formda ambalajlanır ve ticari olarak pazarlanır. Bu mentol, genellikle mentol esansları, şekerlemeler, ilaçlar, kozmetik ürünler ve aromatik ürünlerde kullanılmak üzere endüstriyel olarak satılır.
Mentol Kullanım Alanları Nelerdir?
Sakızlar, öksürük şurupları, şekerler, kremler, kozmetik ürünleri, ağız sağlığı ve ağız temizliği ürünleri, temizlik malzemeleri mentolün yaygın olarak kullanıldığı ürünlerdir.
Soğuk algınlığı, nezle gibi hastalıkların tedavilerinde mentol kullanımı yaygındır. Genellikle şurupların ve pastillerin içerişinde ferahlık verici etkisi nedeniyle aroma olarak da kullanılmaktadır. Yüzyıllardır geleneksel tıpta önemli bir yere sahip olan mentol kristalleri özellikle baş ağılarının tedavi edilmesinde, ishal ve bulantı gibi rahatsızlıklarda etkin olarak kullanılmıştır.
Kas ağrıları tedavilerinde kullanılan kremlerin çoğunluğunda bu molekül kullanılmaktadır. Eklem ağrılarında ve burkulma nedenli şikayetlerin tedavilerinde, sporcu yaralanmalarının tedavilerinde kullanılan kremlerinin formüllerinde mentol yer alır.
Yakıcı his oluşturarak oluşan ısı etkisi ile aktifleşen merhemlerde bu etkiyi sağlayan ana madde mentoldür. Soğutucu ve rahatlatıcı etkisi ile kremlerde kullanılan mentol içeren kremler ağrıyı ciddi oranda azaltmaktadır.
Saç sağlığı ve bakım ürünlerinde kullanılan mentol saç derisindeki yağ üretimini dengeler ve saçın parlak ve sağlıklı görünmesini sağlar. Kozmetik ürünlerinde kullanılan mentol ciltte tahriş, kaşıntı ve yanma gibi şikayetlerin giderilmesinde etkilidir. Koyu renk lekelerin görünümünde azalma sağlayan ürünlerin hemen hepsinin içeriğinde mentol kristalleri bulunmaktadır.
Özellikle astım tedavilerinde etkin rolü olan mentol solunum yollarını rahatlatarak nefes almayı kolaylaştırır. Burun tıkanıklıklarının giderilmesinde etkilidir ve öksürük krizlerini de engellemektedir.